Aandacht voor leefstijl voor de operatie helpt hartpatiënten bij herstel
Het klinkt logisch: hoe fitter een je een operatie ingaat, hoe beter je er uitkomt, met minder complicaties en een sneller herstel. Bij geplande ingrepen zoals heup- en knieprotheses is het al gebruikelijk om patiënten voor de operatie te trainen en hun conditie te verbeteren. Maar geldt dat ook voor bijvoorbeeld patiënten die op de wachtlijst staan voor een hartoperatie? Bart Scheenstra, cardioloog bij Basalt, deed onderzoek naar de toepassing van dit ‘better in, better out’-principe bij geplande hartoperaties. Zijn conclusie? Ook voor deze patiënten heeft het zin om voor de operatie te werken aan een betere fysieke én mentale conditie.
Bart Scheenstra, Cardioloog
Bijna 400 patiënten die wachten op een hartoperatie namen deel aan het onderzoek dat plaatsvond in het Maastricht UMC+. Ze volgden acht weken voor hun operatie een teleprehabilitatieprogramma; een online programma om hen optimaal voor te bereiden op de operatie. Bart legt uit “We hebben gekozen voor een online programma omdat dit toegankelijker is voor veel patiënten. Ze hoeven niet te reizen naar een fysieke locatie wat vooral voordeel biedt voor patiënten die verder weg wonen of moeite hebben met reizen.”
Op maat
Het programma bestaat uit een aantal modules gericht op leefstijlverbetering zoals meer bewegen, gezonder eten en stoppen met roken. “We hebben alle patiënten vooraf gescreend op risico’s op die domeinen zodat iedereen een op maat gemaakt programma kreeg.” Via een online platform kregen patiënten informatie, videobegeleiding en coaching van een multidisciplinair team uit het ziekenhuis zoals een fysiotherapeut en een diëtist.
Veilig
“Het gaat om een groep kwetsbare patiënten”, aldus Bart. “Ze hebben klachten aan hun hart en wachten op een operatie. Hun conditie is vaak al zwak en de spanning en onzekerheid tijdens het wachten kunnen hun fysieke en mentale gezondheid verder verslechteren. Je vraagt je dus als eerste af of het wel veilig is voor deze patiënten om aan zo’n programma mee te doen.” Bart belde zelf bijna 900 patiënten met de vraag of ze wilden deelnemen. “Dan merk je dat een aantal patiënten toch huiverig is om bijvoorbeeld meer te bewegen.”
Minder complicaties na de operatie
Het onderzoek toont aan dat teleprehabilitatie niet alleen veilig is, maar ook na de operatie voordelen oplevert. “Voor dit onderzoek hebben we patiënten die meededen aan het programma vergeleken met patiënten die het programma niet volgden. De resultaten laten zien dat het programma ernstige hart gerelateerde complicaties na de operatie vermindert bij patiënten die het programma volgden. Het gaat dan bijvoorbeeld om hartfalen, heropname in het ziekenhuis of een herseninfarct. Dit zijn complicaties die vaak voorkomen in het eerste jaar na een hartoperatie.”
Patiënten enthousiast
Patiënten reageren enthousiast. “We merken aan de telefoontjes en e-mails van patiënten dat ze positief zijn over de begeleiding. Voor veel mensen lijkt het leven stil te staan terwijl ze thuis wachten op hun operatie. Deze wachttijd kan soms drie of vier maanden duren. Dat brengt onzekerheid met zich mee: gaat het wel goed met me en wat mag ik nu wel of niet doen? "We hoorden regelmatig dat patiënten het fijn vonden handvatten te krijgen om zich goed voor te bereiden op de operatie en zo hun leven min of meer konden voortzetten.”
Teachable moment
Een verklaring voor het succes van het teleprehabilitatieprogramma ligt volgens Bart voor een deel in het moment waarop het programma wordt aangeboden. “Het gaat om leefstijladviezen die mensen wel kennen. Ze weten bij wijze van spreken al dertig jaar dat ze beter niet kunnen roken. Nu ze wachten op de operatie realiseren ze zich dat het echt nodig is om gezonder te leven en te stoppen met roken. We hebben het dan over een ‘teachable moment’; een moment waarop patiënten zich extra bewust zijn van hun gezondheid, open staan voor leefstijladviezen en gemotiveerd om veranderingen in hun leefstijl aan te brengen.”
Onderdeel zorgpad
Bart hoopt met het onderzoek ziekenhuizen en zorgverzekeraars te overtuigen om prehabilitatie onderdeel te maken van het standaard zorgpad voor geplande hartoperaties. “Uiteraard spelen de kosten ook een rol. We zijn daarom gestart met een kosteneffectiviteitsanalyse waarbij we de kosten van het programma vergelijken met de kosten die we hebben voorkomen, zoals een heropname of de behandeling van een herseninfarct na de operatie.”
Meer kans op succesvol herstel
Het onderzoek van Bart bevestigt de kracht van het ‘better in, better out’- principe ook voor hartpatiënten. “Uit eerder onderzoek naar hartprehabilitatie weten we al dat de kwaliteit van leven verbetert en de ziekenhuisopname verkort. Nu weten we ook dat het bijdraagt aan complicaties na de operatie.” Bart hoopt dat alle patiënten die wachten op een hartoperatie in de toekomst een prehabilitatieprogramma aangeboden krijgen, bijvoorbeeld bij een revalidatiecentrum zoals Basalt. “Na een hartoperatie krijgen alle patiënten in Nederland nu een hartrevalidatieprogramma. Dat programma biedt Basalt in samenwerking met de regionale ziekenhuizen, ook voor mensen met ernstige hartproblemen. We hebben de ervaring, expertise en faciliteiten al in huis om ook voor de operatie hartpatiënten te helpen met het verbeteren van hun conditie en leefstijl zodat ze beter voorbereid de operatie ingaan en meer kans hebben op een succesvol herstel.”
Meer weten?
- Het onderzoek naar het teleprehabilitatieprogramma is onderdeel van het promotieonderzoek van Bart aan de Universiteit van Maastricht. Een artikel over het onderzoek werd onlangs gepubliceerd in het toonaangevende Journal of the American College of Cardiology (JACC).
- Begin oktober gaf Bart een presentatie over het onderzoek tijdens het internationale congres van de European Association of Cardio-Thoracic Surgery in Lissabon.
Deel dit bericht:
Terug